ارایه 2

ادامه ارایه ها 

مجاز ‏

مجاز به کار بردن واژه ای است در غیر معنی حقیقی به شرط وجود قرینه .‏

قرینه در مجاز: نشانه ای است که به کمک آن می توان معنی غیر حقیقی کلمه ای را فهمید.‏

مثال۱: ایران در بازی های آسیایی شرکت می کند.‏

توضیح : کلمه ی « ایران » مجاز از یک تیم ورزشی از ایران است و « شرکت در بازی » قرینه است که به ما ‏کمک می کند تا بفهمیم که منظور از کلمه ایران کشور ایران نیست .‏

مثال ۲: سینه خواهم شرحه شرحه از فراق

تا بگویم شرح درد اشتیاق

توضیح :کلمه ی سینه مجاز از انسان عاشق است .‏

نکته: از آنجا که در استعاره لفظ در معنای حقیقی خود به کار نمی رود ، لذا هر استعاره ای نوعی مجاز ‏است .پس هر مجازی استعاره نیست اما همه ی استعاره ها مجاز است . ‏



کنایه

کنایه در لغت به معنای پوشیده سخن گفتن است و در اصطلاح سخنی است که دارای دو معنی دور و نزدیک ‏است . که معنی نزدیک آن مورد نظر نیست اما گوینده جمله را چنان ترکیب می کند و به کار می برد که ذهن ‏شنونده از معنی نزدیک به معنی دور منتقل می شود.‏

نکته: در کنایه الفاظ همه خقیقی اند اما مقصود گوینده معنای حقیقی و ظاهری آن نیست.‏

نکته: کنایه معمولا در یک جمله یا یک ترکیب به کار می رود .‏

مثال ۱ : هنوز از دهن بوی شیر آیدش.‏

توضیح: کنایه از این که هنوز بچه است و بارز ترین نشانه ی بچگی همان شیر خوردن است .‏

مثال ۲ : که رهام را جام باده است جفت.

‏توضیح :کنایه از این که رهام عیّاش و خوشگذران است و مرد جنگ نیست.‏

مثال ۳: بباید زدن سنگ را بر سبوی.‏

توضیح: سنگ را بر سبو زدن کنایه از آزمایش و امتحان کردن است.‏

عباراتی نظیر : دست و پا کردن ، روی کسی را به زمین انداختن ، شکم را صابون زدن ، بند از بند گشودن ، ‏زبان در کشیدن ، عنان گران کردن ، دهان دوختن ، پای در دامن آوردن ، سر زخاک بر آوردن ‏، دست به سیاه و سفید نزدن ، دست روی دست گذاشتن و ...همه کنایه هستند.‏

اغراق ‏

‏ آن است که در وصف و ستایش یا ذم و نکوهش کسی یا چیزی افراط و زیاده روی کنند ، چندان که از حد ‏عادت و معمول بگذرد . ‏

نکته ۱ : اغراق هم در شعر و هم در نثر کاربرد دارد . ‏

نکته ۲ : اغراق مناسب ترین آرایه برای تصویر کشیدن یک دنیای حماسی است . ‏

نکته ۳ : زیبایی اغـراق در این است که غیـر ممکن را طـوری ادا می کنـد که ممکن و درست به نظر می رسد ‏‏. ‏

مثال : شود کوه آهن چو دریای آب

اگر بشنود نام افراسیاب

تضمین ‏

‏ آن است که شاعر یا نویسنده برای اعتبار بخشیدن به سخن خود در میان کلام ( شعر یا نثر ) خود آیه ، حدیث ، مصراع یا بیتی را از شاعر ‏دیگر عیناً بیاورد . ‏

نکته : اگر بیت یا مصراعی از شاعر دیگر به عنوان تضمین بیاورد معمولاً نام آن شاعر به گونه ای ذکر می ‏شود . ‏

نکته : معمولاً عبارت تضمین شده داخل گیومه قرار می گیرد . ‏



مثال : چه زنم چو نای هر دم زنوای شوق او دم

که لسان غیب خوشتر بنوازد این نوا را ‏

‏ « همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی

به پیام آشنـایی بنوازد آشنا را » ‏



توضیح : بیت دوم این شعر را شهریار از حافظ تضمین کرده است . ‏

تلمیح

‏ آن است که گویند در ضمن کلام خویش به آیه ، حدیث ، داستان ، واقعه ای تاریخی ، اسطوره ای و... اشاره داشته باشد . ‏

مثال : آسمـان بار امانت نتوانست کشید

قـرعه ی فـال به نـام من دیوانه زدند ‏

توضیح : اشاره به آیه ی « انا عرضنا الامانه علی السموات و الارض ... . »‏

نکته : گاهی در آرایه ی تلمیح ، آرایه ی مراعات نظیر هم به کار می رود . ‏

مثال : بیستون بر سر راه است ، مباد از شیرین

خبـری گفتـه و غمگیـن دل فرهاد کنید